LED-tv’s hebben een opvallend kenmerk: zelfs wanneer de pixels zijn uitgeschakeld, laat het scherm nog steeds licht van de achtergrondverlichting door – dit is een eigenschap van de structuur van een LED-paneel. Hierdoor kunnen LED-tv’s nooit echt zwart weergeven; zwart oogt eerder als donkergrijs. Tv-fabrikanten besloten om dit nadeel om te buigen naar een voordeel en ontwikkelden algoritmes die de achtergrondverlichting uitschakelen wanneer er zwart wordt weergegeven. Elke fabrikant gaf zijn eigen naam aan deze technologie, wat heeft geleid tot zo’n 50 verschillende termen voor local dimming. Sommige merken gebruiken er zelfs tien of meer, ook al zijn deze algoritmes inmiddels standaard ingebouwd in de beeldprocessor en worden ze niet meer afzonderlijk ontwikkeld of onderhouden.
Soorten local dimming
Zoals eerder vermeld zijn er ondanks alle verschillende merknamen in de praktijk slechts drie hoofdtypen van local dimming. Technisch gezien kunnen deze verder worden onderverdeeld afhankelijk van het type LED-paneel, maar voor de meeste consumenten is dat niet relevant. Laten we ons dus richten op de drie kernvormen van local dimming die je in moderne televisies zult tegenkomen.
Edge-lit local dimming
Bij edge-lit LED-tv’s is local dimming vaak meer een marketingterm dan een werkelijke functie. Deze televisies gebruiken LED-strips langs de randen van het scherm – meestal aan de onderzijde – die licht verspreiden over het hele paneel. Omdat deze vorm van achtergrondverlichting grote delen van het scherm tegelijk verlicht, is gerichte dimming erg beperkt. In theorie zou de tv de linker- of rechterhelft van het scherm kunnen dimmen, maar in echte content is dat zelden nuttig. Het algoritme is meestal vrij eenvoudig en schakelt de verlichting alleen uit wanneer de helft van het scherm volledig zwart is – iets wat in de praktijk zelden voorkomt. Edge-lit-tv’s, vooral budgetmodellen, bieden dus nauwelijks zinvolle local dimming.
Full-array local dimming (FALD)
Full-array local dimming werd mogelijk met de komst van LED-panelen met achtergrondverlichting die zich achter het volledige schermoppervlak bevindt. In deze tv’s zijn de LED’s verdeeld in zones die afzonderlijk kunnen worden aangestuurd. Instapmodellen hebben vaak slechts enkele zones en eenvoudige aansturing. Duurdere modellen beschikken over tientallen zones en verfijnde controle, wat een nauwkeurigere aanpassing van de helderheid mogelijk maakt op basis van de inhoud. Deze methode biedt zichtbaar betere contrasten, maar heeft beperkingen: elke zone beslaat een relatief groot deel van het scherm, wat kan leiden tot minder precisie en zichtbare “blooming” (lichteffecten rond heldere objecten in donkere scènes).
Mini LED
Mini LED is een grote sprong voorwaarts op het gebied van achtergrondverlichting. Deze tv’s gebruiken honderden tot duizenden piepkleine LED’s over het hele achterpaneel, wat resulteert in een veel groter aantal dimzones. Hierdoor is het mogelijk om het lichtniveau zeer nauwkeurig te regelen. Het resultaat is een veel beter contrast, diepere zwarttinten en sterk verbeterde prestaties in donkere scènes vergeleken met traditionele LED-tv’s. Local dimming werkt bij Mini LED-tv’s daadwerkelijk effectief en kan in sommige situaties zelfs concurreren met OLED – vooral qua helderheid. Deze prestaties hebben echter een prijs: Mini LED-schermen zijn duurder en worden meestal alleen toegepast in high-end of topmodellen.
Local dimming en marketing
De term “local dimming” wordt vaak ingezet als marketingmiddel – soms zelfs wanneer de technologie slecht is geïmplementeerd of helemaal ontbreekt. Fabrikanten verzinnen namen als “Micro Dimming”, “UHD Dimming” of “Supreme Contrast”, die indrukwekkend klinken, maar in werkelijkheid kunnen verwijzen naar eenvoudige softwarematige beeldverwerking zonder echte dimzones. Daarbij krijgen consumenten zelden informatie over belangrijke aspecten: hoeveel dimzones zijn er? Welk type achtergrondverlichting wordt gebruikt? Is er sprake van blooming rond heldere objecten op een donkere achtergrond? Dit alles schept een illusie van hoge beeldkwaliteit, terwijl de werkelijke prestaties vaak tegenvallen.
Samenvattend: local dimming is in veel gevallen meer een marketingtruc dan een echte technische verbetering. Vooral in middenklasse- en budget-tv’s wordt het gebruikt om de specificaties indrukwekkender te laten lijken. De echte voordelen zijn alleen merkbaar bij duurdere modellen met full-array local dimming of Mini LED en een krachtige beeldprocessor. De rest is grotendeels een reclame-illusie.
